Table of Contents
Toggle
مونو سدیم فسفات که با نام لاتین Monosodium phosphate و سدیم مونو بازیک، سدیم دی هیدروژن فسفات و سدیم بی فسفات نیز شناخته می شود. این ماده به شکل سفید، کریستالی و پودری شکل می باشد و حاوی ترکیبی از سدیم و فسفات است. دارای جرم مولکولی معادل 119.98 می باشد. مونو سدیم فسفات از ویژگی های مناسبی در آزمایش های شیمیایی برخوردار است و از آن در بدن انسان به عنوان یک عامل بافری به منظور کنترل PH عمل می کند. به علت همین خاصیت آن در دندانپزشکی با استفاده از ویژگی آن در مرمت دندان مصرف می گردد.
در پزشکی نیز از این ماده به عنوان داروی ضد یبوست کاربرد دارد. از این ماده همچنین در خمیر دندان در کنار مواد دیگر به لحاظ جلوگیری از ایجاد پوسیدگی نیز کاربرد داشته و در حفظ مینا موثر می باشد. امکان تهیه آن به طور جداگانه نیز مقدور است و به عنوان عامل پاک کننده دندان و محافظت از آن کاربرد دارد. از این ماده در برخی موارد در دهان شویه نیز استفاده می شود.
مونو سدیم فسفات از ترکیب غیر آلی سدیم به همراه آنیون فسفات دی هیدروژن تشکیل شده و به صورت محلول در آب و به دو شکل خشک و آبدار در دسترس می باشد. از لحاظ شیمیایی با توجه به جایگزینی یک اتم سدیم با یک اتم هیدروژن خاصیت اسیدی آن به نسبت نوع دی و تری آن بیشتر خواهد بود.
مونو سدیم فسفات دارای حلالیت خوبی در آب می باشد. این ماده در موادی مانند اتر، اتانول و کلروفرم نامحلول می باشد. مونو سدیم فسفات همچنین نوعی امولسیون کننده است و دارای کاربرد های فراوانی در صنعت می باشد. مونو سدیم فسفات به منظور تنظیم PH کاربرد دارد و حاوی خاصیت اسیدی می باشد. قابلیت اسیدی بودن مونو سدیم فسفات به نسبت سایر سدیم فسفات ها بیشتر است. از این ماده به عنوان یک عامل بافری در میزان بالا استفاده می گردد.
این ماده از کاربردهای فراوان خوراکی و صنعتی برخوردار می باشد. از عمده کاربردهای آن می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
از این ماده می توان در قرص مکمل خوراکی استفاده کرد. این مکمل ها به طور کلی و کاربرد مونو سدیم فسفات به شکل خوراکی به منظور تکمیل فسفر در رژیم غذایی می باشد. این مکمل ها به علت همین ویژگی آن به اسب ها داده می شود. استفاده بیش از اندازه مونو سدیم فسفات می تواند موجب سنگ کلیه و سایر عوارض گردد و پیشنهاد می شود پیش از مصرف حتما با پزشک مشورت گردد.
قابلیت بافت سازی مونو سدیم فسفات به ماندگاری غذا کمک کرده و آن را دلپذیر تر می سازد. بافت سازی موجب بهتر شدن ظاهر در غذا نیز میشود. این ماده به عنوان نوعی امولسیون کننده نیز از خود قابلیت دارد. از این قابلیت با توجه به یکنواخت سازی دو یا چندین ماده استفاده گردیده که در غیر این صورت غیر قابل مخلوط کردن است. در مواد غذایی یکی از بهترین روش ها جلوگیری از جدا سازی روغن از فراورده غذایی می باشد. مونو سدیم فسفات به شکل خاص نوعی امولسیون کننده در گوشت بوده و در پنیر، کنسرو و سوپ نیز استفاده می گردد.
با توجه به اینکه مونو سدیم فسفات بازی شکل است، با مواد غذایی ترکیب گردیده تا اسیدی شکل نگردد. این پروسه ماندگاری را افزایش داده و طعم غذاها را مناسب تر می سازد. مونو سدیم فسفات به منظور ماده کمک کننده در فرایند محصولات پخته گردیده استفاده می گردد. از مواردی که به طور معمول استفاده می گردد می توان به خمیر مرغ، کیک قبل از پختن و نان اشاره نمود. مونو سدیم فسفات به طور معمول در غذاها موجود می باشد. این ماده به شکل طبیعی در آجیل، شیر، تخم مرغ و طیور استفاده می گردد. مونو سدیم فسفات همچنین ماده معدنی مهمی در سلامت استخوان و عملکرد مفید کلیه ها استفاده می شود.
در پزشکی از این ماده به عنوان نوعی محرک استفاده می گردد. مونو سدیم فسفات با توجه به عوارض منفی آن به همه بیماران کلیه توصیه نمی گردد. مسهل ها که بر پایه سدیم و فسفر می باشد در بعضی کشورها با توجه به خطرات آن قطع گردیده و جایگزین های ایمن تری استفاده می گردد.
به علت خطرات عوارض جسمی بیماران نباید بدون نسخه پزشک از این ماده استفاده کنند. استفاده از دیگر این ماده عوارض جانبی ایجاد خواهد کرد و تنها می بایست از قرص هایی که برای سلامتی انسان مفید است استفاده گردد. بهتر است قبل از مصرف با پزشک معالج مشورت شود. بدن انسان به منظور رشد و عملکرد مناسب نیاز به فسفر دارد و فسفر به طور کلی در استخوان انسان موجود است به نحوی که کمبود آن می تواند باعث علائمی همچون خستگی، درد استخوان، اضطراب و تنگی نفس گردد. مصرف نامنظم این ماده موجب اختلال کلیه می گردد.
از مونو سدیم فسفات نیز به طور مکرر در کنار سایر داروها در درمان التهاب، زخم و سرطان نیز استفاده می شود. مونو سدیم فسفات به منظور درمان هیپوفسفاتمی با مقادیر ناچیزی از فسفات معدن در خون استفاده می گردد. رنج نرمال به منظور استفاده مابین 2.5 الی 4.5 میلی گرم در دسی لیتر می باشد.
از عمده کاربردهای دیگر این ماده می توان به استفاده به منظور کنترل PH، مکمل غذایی در دام، تصفیه آب و فاضلاب، تولید داروهای ملین کننده در دارو سازی، در خمیر دندان ها و دهان شویه به لحاظ جلوگیری از پوسیدگی و سفید کنندگی دندان می باشد. این ماده در مکمل خوراکی مایع برای گاو استفاده می گردد. مونو سدیم فسفات همچنین به منظور درمان نرمی استخوان کودک استفاده شده و قبل از کولونوسکوپی نیز به منظور شستشو روده کاربرد دارد. از قابلیت های دیگر مونو سدیم فسفات می توان به ویژگی ملین بودن آن اشاره نمود.
با استفاده از این ویژگی این ماده، اکسید منیزیم و سوربوتیل به منظور تهیه دارو استفاده می شود. می بایست به این نکته توجه کرد که مصرف این داروها تنها با مشورت دکتر انجام گردد. با توجه به قابلیت ضدعفونی کنندگی و پاک کنندگی مونو سدیم فسفات از آن به منظور تولید شامپو و پودر جوشان استفاده می گردد. مونو سدیم فسفات در کارخانجات کاشی، سرامیک، نساجی و تصفیه آب کاربرد دارد. این ماده نوعی پایدار کننده ، نرم کننده و تثبیت کننده در نساجی است. از عمده کاربردهای مصرف این ماده می توان به استفاده در تصفیه آب، کاغذ، پتروشیمی، مواد شوینده و تصفیه آب اشاره نمود.
تولید این ماده از طریق واکنش بین اسید فسفریک و کربنات سدیم می باشد و هر دو این ماده اولیه در کشور موجود می باشد و حتی در صورت کمبود به صورت وارداتی تامین می گردد. از ترکیب این دو ماده با یکدگیر موجب تولید دو نمک دی سدیم فسفات و مونو سدیم فسفات خواهد شد.
سپس با استفاده از ترکیب این دو ماده با یکدیگر در دمای بالای 300 درجه سانتی گراد منجر به تولید سدیم تری پلی فسفات خواهد شد که از جمله مواد پر کاربرد در صنایع مختلف غذایی و صنعتی بوده که در درجه های مختلفی تولید می گردد. سدیم تری پلی فسفات در مقیاس فراوان تولید می شود که در محصولات صنعتی و خانگی، شوینده، کاشی و سرامیک استفاده می گردد. این ماده به دو شکل پودر و گرانول با مش 100 الی 200 در بازار در دسترس است.
این ماده به عنوان نوعی مکمل غذایی به منظور تامین فسفر برخی داروها استفاده می شود. استفاده بیش از اندازه این ماده برای افراد دارای مشکل کلیوی مضر می باشد به این علت که می تواند باعث تشکیل رسوب در کلیه و مشکلات کلیوی گردد. مونو سدیم فسفات همچنین دارای کاربردهای فراوانی در محصولات کشاورزی بوده و به منظور تولید در کود کشاورزی استفاده می شود.
محصولات دیگر ما: خاک دیاتومه، پلی آلومینیوم کلراید، هیدروکسید پتاسیم، تری سدیم فسفات، سیلیکاژل، قیر، سدیم تری پلی فسفات، مونو کلسیم فسفات، Bitumen، اسید سیتریک ، مولکولارسیو، اکتیو آلومینا، زغال فعال، پتاسیم کربنات ، اگزالیک اسید، خاک تونسیل ، اکسید تیتانیوم، اسید استئاریک، گوارگام ، سدیم هگزا متا فسفات ، اسید بوریک ، زانتان گام ، دی فسفات سدیم، مونو سدیم فسفات ، کربوکسی متیل سلولز ، سولفات پتاسیم ، اسید فسفریک ، بوراکس ، سولفات مس ، مونو آمونیوم فسفات ، اوره ، گوگرد ، گوگرد ، کائولین