Table of Contents
Toggle
کربنات پتاسیم که به نام نمک تارتار و معادل لاتیل آن Potassium Carbonate به شکل پوکربنات پتاسیم خوراکی و صنعتی،پتاس Potassium Carbonate در سفید رنگ بوده و دارای طعمی همانند نمک می باشد که به صورت محلول در آب و نامحلول در اتانول است. این ماده از رطوبت پذیری بالایی برخوردار بوه و ظاهر فیزیکی آن به صورت خیس می باشد و دارای قدرت قلیایی بالایی می باشد.
از جمله نامهای دیگری که از آن یاد می شود می توان به پتاس و خاکستر مروارید اشاره نمود که این موارد به صورت غیر فرآوری کربنات پتاسیم می باشد. ناخالصی های موجود در کربنات پتاسیم حاوی کلرید سدیم و فلزات سنگین از جمله سرب و آهن بوده و از عوامل موثر در رشد گیاهان می توان به عامل پتاسیم می باشد.
از کربنات پتاسیم یک ترکیب معدنی مهم بوده که در سایر صنایع نیز استفاده می شود. شکل فیزیکی این ماده در دمای اتاق به حالت جامد سفید رنگ می باشد و فرم شیمیایی آن به یونهای پتاسیم و کربنات تقسیم می شود. انحلال این ماده در آب گرما زا است و همچنین این ماده در دمای بالا قابل تجزیه بوده و دارای نقطه ذوب مشخصی نمی باشد.
این ماده همانند سایر نمکهای کربناتی دیگر بی خطر بوده و تمایل شدیدی به جذب آب از خود دارد. یکی از دلایل موثر استفاده از این ماده در کودهای گیاهی قابلیت حفط آب و تقویت ساقه و ریشه می باشد و این ماده دارای استفاده های فراوان و مفیدی در صنایع مختلف می باشد.
کربنات پتاسیم یکی از عناصر اصلی پتاس و نمک های ترش می باشد که از لحاظ قدمت این ماده با استفاده از حرارت دادن پتاس در کوره و جداسازی ناخالصی و در نهایت باقی ماندن پودری سفید با دانه های ریز تولید می گردید. اولین تولید صنعتی کربنات پتاسیم به وسیله ساموئل هاپکینز در سال 1790 ثبت گردید و در اویل قرن 18 به عنوان ماده موثر در نان های بزرگ استفاده گردید.
کربنات پتاسیم کاربردهای مختلف و موثری در صنایع مختلف دارد که از عمده کاربردهای رایج آن می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
یکی از مهم ترین کاربردهای این ماده استفاده در صنایع کشاورزی می باشد و به عنوان ماده اولیه در خوراک دام به منظور تامین نیاز پتاسیم در تغذیه دام می باشد. از دیگر کاربردهای آن می توان به استفاده در کودها با توجه به آنکه پتاسیم یکی از سه رکن اصلی در کودهای کشاورزی بوده و از آن به عنوان عاملی موثر در بهبود و تقویت رشد گیاهان و حفاظت از آب و خاک می باشد. با توجه به علاقه شدید این ماده به جذب آب تاثیر به سزایی در مرطوب سازیی محیط گیاه و رشد و نمو آن از خود دارد.
از عمده استفاده های رایج دیگر کربنات پتاسیم استفاده آن در صنعت شیشه سازی می باشد به نحوی که این ماده در مواد تشکیل دهنده شیشه سازگار بوده و مشکلی در فرآیند تولید آن ایجاد نمی کند. در صورت استفاده از کربنات پتاسیم در شیشه، محصول تولید شده از شکنندگی کمتری برخوردادر می باشد و از لحاظ ظاهری از زیبایی، درخشش و شفافیت بالایی برخوردار می باشد.
از عمده عوامل دیگر استفاده از این ماده در شیشه سازی، مقاومت بالا شیشه تولید شده در دماهای بالا و عدم شکنندگی آن می توان اشاره نمود. یکی از دلایلی که ار این ماده در تولید شیشه به جای کربنات سدیم استفاده می شود سازگاری بیشتر آن با اکسیدهای باریک، سرب و استرانسیوم می باشد.
پتاسیم یکی از مواد معدنی با اهمیت در بدن انسان می باشد و در سلامتی سایر اعضا نقش به سزایی دارد. با توجه به قلیایی بودن کربنات پتاسیم از این ماده در صنعت غذایی عمدتا به عنوان یک افزودنی به منظور تنظیم PH استفاده می گردد و از این افزودنی بی خطر در طیف وسیعی به عنوان یک ماده افزودنی در صنعت غذا استفاده می شود.
از استفاده های رایج این ماده می توان در تولید کاکائو به منظور کنترل میزان PH اشاره نمود. از دیگر کاربردهای کربنات پتاسیم در صنایع غذایی می توان به استفاده از آن در تهیه ژله چمنی در کشورهای آسیایی شرقی و همچنین به عنوان یک عامل موثر در پخت نان های زنجبیلی اشاره نمود.مخلوط کربنات پتاسیم به روغن سبز به منظور خشک کردن انگور و تولید کشمش و همچنین به تولید سایر میوه های خشک همانند آلو، هلو و سیب استفاده می شود.
از کربنات پتاسیم در صنایع شوینده و بهداشتی به عنوان یه عامل سختی گیر و نرم کننده آب استفاده می گردد، همچنین از این ماده در تولید صابون و انواع شوینده های نیز استفاده می گردد. صابون هایی که با استفاده از کربنات پتاسیم تولید می گردد به نسبت صابون های تولید شده از کربنات سدیم نرم تر می باشد و لجن بیشتر در آبی که دارای غلضت بالایی از مواد معدنی می باشد ایجاد می کند.
با توجه به تمایل بالا این ماده در جذب رطوبت، به عنوان یک عامل خشک کن ملایم در صورت نبود عواملی همچون کلرید کلسیم و سولفات منیزیم استفاده می گردد. این ماده مناسب جهت ترکیبات اسیدی نبوده اما از آن می توان به عنوان یک عامل رطوبت گیر در مواردی که میزانی ناخالصی اسیدی دارد استفاده گردد. از این ماده در خشک کردن الکل ها، کتون ها و آمین ها نیز استفاده می شود.
از این ماده به عنوان بک عامل سختی گیر و نرم کننده آب استفاده می شود به نحوی که می توان باعث جلوگیری از تجمع منیزیم، کلسیم و سایر یون ها در آب گردد.
از دیگر کاربردهای آن در پزشکی می توان به عنوان یک عامل موثر در جلوگیری از سوختگی های عمیق و درجه یک اشاره نمود.
این ماده کاربردهای فراوانی در صنعت دارد از جمله کارایی آن در جوشکاری لحیم و پوشش در جوشکاری به حالت قوسی، به عنوان یک عامل موثر در پوشش فلاکس و روغن جوش و همچنین جلوگیری از کاهش عملکرد جوش حاصل از پوشش فلاکس ناشی از اکسیداسیون می باشد.
از عمده کاربردهای دیگر این ماده می توان به استفاده در عینک های خاص از جمله صفحه تلویزیون، لنز نوری، لوله اشعه کاتد، ساخت لعاب در ظروف سفالی، ساخت رنگدانه، جوهر چاپ و افزودنی در برخی محصولات غذایی و شکلات، برنزه کردن و چرم سازی، رنگ آمیزی و شستو پشم اشاره نمود.
از این ماده همچنین در تولید فلورید آلومینیوم پتاسیم، دی اکسید تیتانیوم، تیوسیانات پتاسیم و در صنعت دارو به جهت تولید سولفونامیدهای طولانی مدت، کورتیزون، پروژسترون، استرادیول استفاده می گردد. در صنعت قند نیز این ماده کابرد داشته، در رنگ سازی از کربنات پتاسیم به جهت تولید یین لین دار و بازیابی استفاده می گردد. در صنایع چاپ از این ماده به جهت رنگ آمیزی و رنگ قابلمه استفاده شده، از این ماده به جهت تولید آنتی اکسیدان لاستیک صنعتی و در پنبه سازی به جهت شستشو پشم و چربی بنبه استفاده می شود.
کربنات پتاسیم از مواد شیمیایی مهم در دارو و مواد اولیه صنایع سبک می باشد، از این ماده در موارد دیگری از جمله شیشه های نوری، لوله، میله جوش، لوله تلویزیون، چاپ، رنگ آمیزی، لامپ، رنگ، جوهر، آبکاری، چرم، سرامیک، کریستال، صابون و تولید دارو استفاده می شود.
همچنین از این ماده در تولید کشمش استفاده می گردد به طوری که ابتدا مقدار 2.5 کیلوگرم کربنات پتاسیم در 1 لیتر روغن استرالیایی ترکیب می گردد و پس از آن انگور برداشت شده از مزرعه را در آن فرو برده و آویزان میکنند تا خشک شود. استفاده از این روش به گذشته های دور که در صنایعی همچون نساجی، صابون و تولید شیشه استفاده می شد بر میگردد. همچنین از طریق حرارت دادن آن هیدروکسید پتاسیم تولید می گردید. از این ماده از دیرباز در پخت سریع نان ها نیز استفاده می شد.
ماده اولیه تولید کربنات پتاسیم، کلرید پتاسیم می باشد که این ماده معدنی به وفور در هفت معدن نیومکزیکو، میشیگان و یوتا آمریکا یافت می شود. پروسه تولید این ماده به این نحو می باشد که در ابتدا کلرید پتاسیم به وسیله الکترولیز تبدیل به هیدروکسید پتاسیم می گردد و پس از آن این ماده با دی اکسید کربنات واکنش داده و بی کربنات پتاسیم تولید می شود. سپس با استفاده از حرارت دادن به سه ماده آب، دی اکسید کربن و کربنات پتاسیم تبدیل می گردد.
از عمده روش های دیگر می توان به فرآیند اصلاح شده آن به نام Engel Precht اشاره نمود به طوری که در آن کلرید پتاسیم، اکسید منیزیم، کربنات منیزیم و دی اکسید کربن با یکدیگر تحت فشار قرار گرفته و نمک مضاعف تولید می گردد. پس از آن این نمک با استفاده از حرارات دادن تبدیل به کربنات پتاسیم می شود. از دیگر روش های تولید می توان به استفاده از چوب و خاکستر سبزیجات اشاره نمود که در حال حاضر این روش منسوخ شده است.
قابل توجه است که در حال حاضر حجم قابل توجهی از کربنات پتاسیم در دنیا به منظور تولید کود مورد استفاده قرار گرفته و این کود پتاسیم مصرفی در گیاهان، رشد و تغذیه مناسب گیاه را فراهم می کند. از میزان تولید معادل 7 میلیون تن کربنات پتاسیم در آمریکا، معادل 90 درصد آن صرف استفاده در کود ها شده است. زیرا که این ماده نقشی حیاتی در رشد و نمو گیاه ایفا می کند و پتاس یکی از عناصر اصلی در کنار نیتروژن و فسفر می باشد. پس از آن از عمده مصارف این ماده می توان به کاربرد در مواد شیمیایی از جمله سیلیکات پتاسیم اشاره نمود.
این ماده در حالت خشک و محلول می تواند تحریک کننده پوست، سیستم تنفسی و چشم باشد و در هنگام تماس به صورت طولانی با پوست می تواند باعث ایجاد تحریکات در پوست گردد. این عملکرد کربنات پتاسیم به علت ویژگی سوزانندگی آن در آب می باشد که هنگام تماس با بافت های مرطوب بدن ایجاد می گردد. در صورت تماس این ماده با چشم، می بایست شستشو به مدت 15 دقیقه انجام گردد.
در صورت بلعیده شدن این ماده، توصیه می گردد به فرد آسیب دیده آب و شیر داده شود.توصیه می شود در محیط کار از لباس و عینک مخصوص استفاده شود و در صورت استنشاق فرد مسموم به هوای باز انتقال گردد. با توجه به ریز بودن کربنات پتاسیم و احتمال انتشار این ماده می بایست احتیاط کامل را در استفاده از آن رعایت نمود.
از جمله روشهای کمک های اولیه می توان به از بین بردن هرگونه لباس یا کفش در معرض آلودگی و شستن ناحیه در معرض تماس طولانی به مدت 15 دقیقه اشاره نمود. همچنین در صورت تماس به صورت طولانی مدت استفاده از ضدعفونی کننده و کرم مخصوص ضد باکتری راهکار موثری است.
محصولات دیگر ما: خاک دیاتومه، پلی آلومینیوم کلراید، هیدروکسید پتاسیم، تری سدیم فسفات، سیلیکاژل، قیر، سدیم تری پلی فسفات، مونو کلسیم فسفات، Bitumen، اسید سیتریک، مولکولارسیو، اکتیو آلومینا، زغال فعال، کربنات پتاسیم ، اسید اگزالیک، خاک تونسیل ، اکسید تیتانیوم، اسید استئاریک، گوارگام ، سدیم هگزا متا فسفات ، اسید بوریک ، زانتان گام ، دی سدیم فسفات ، مونو سدیم فسفات ، کربوکسی متیل سلولز ، کود سولفات پتاسیم ، اسید فسفریک ، بوراکس ، سولفات مس ، مونو آمونیوم فسفات ، اوره ، گوگرد ، کائولین , کربنات سدیم ، سیلیکاژل