Table of Contents
Toggle
دی سدیم فسفات (Disodium phosphate) که با نام های دی سدیم هیدروژن فسفات، سدیم فسفات دی بازیک (دی بازیک سدیم فسفات) و سدیم ارتو فسفات نیز نام برده می شود، به صورت بی آب و آبدار 8،7،2 و 12 آبه تولید می شود و از کاربردهای فراوانی در پزشکی، صنایع غذایی و تصفیه آب استفاده می شود. این ماده از روش خنثی سازی با استفاده از اسید فسفریک با هیدروکسید سدیم تولید می گردد. هر دو فرم این ماده قابل حل در آب بوده و شکل بی آب آن به صورت پودر سفید رنگ، بی بو و جاذب رطوبت می باشد.
شکل آبدار این ماده به صورتهای 2 آبه (دی هیدرات)، 7 آبه ( هپتا هیدرات) و 12 آبه (دودکا هیدرات) می باشد. نوع دو آبه آن به صورت بی بو، کریستال و سفید، مدل 7 آبه آن نیز سفید، بدون بو، گرانول و کریستال شکل و نوع 12 آبه آن به شکل سفید، بی بو، کریستال و پودری شکل است. این ماده سفید رنگ بوده و حلالیت بالایی در آب دارد. این ماده جایگزینی اقتصادی به نسبت دیگر اسید های طبیعی و نمک می باشد.
دی سدیم فسفات دارای جرم مولکولی معادل 141.96 گرم بر مول بوده و دارای رنگ سفید، بی بو و پودری شکل می باشد. دی سدیم فسفات در آب قابل می باشد و PH آن مابین 8 تا 11 است. فسفات ها حاوی طیف وسیعی از نمک ها بوده که از اسید فسفریک تولید می شود. دی سدیم فسفات طی تایید سازمان غذا و دارو آمریکا، ماده افزودنی مجازی شناخته شده است.
این ماده یک نوع باز معتدل و رطوبت دوست می باشد. محلول آبی آن به صورت قلیایی می باشد و میزان PH آن معادل 12 است. تراکم نسبی این ماده 1.62 و دارای نقطه ذوب معادل 73.4 می باشد.
دی سدیم فسفات و تری سدیم فسفات از جمله نمک های فسفات است که به منظور تنظیم PH و بهبود در جذب آب در مواد غذایی مانند تغلیظ شیر، پنیر و تولید انواع ماکارونی استفاده می گردد. از عمده کاربردهای دی سدیم فسفات می توان به استفاده در تصفیه آب، شوینده، تولید کاغذ، سرامیک و پتروشیمی اشاره کرد.
دی سدیم فسفات نوعی نمک دی سدیم فسفریک اسید می باشد که عاملی در ایجاد تثبیت پروتئین، معلق کننده، تسریع کننده و بافر می باشد. محلول حاوی 1 درصد این ماده حاوی PH معادل 2.9 می باشد و در هر 12 گرم آن حاوی 100 سی سی آب با دمای 25 درجه بوده که قابل حل می باشد. دی سدیم فسفات محلول در آب بوده و PH محلول 10 درصد آن مابین 8 تا 10 است.
تولید دی سدیم فسفات از روش های مختلفی تولید می شود که در تمامی این روش های حضور اسید فسفریک به عنوان ماده اولیه استفاده می شود. از عمده روش های تولید می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
در این روش دی سدیم فسفات از طریق واکنش بین هیدروکسید سدیم با اسید فسفریک تولید می شود. اسید فسفریک نوعی اسید معدنی بوده که با هیدروکسید سدیم خنثی می شود و در زمان واکنش به عنوان یک ماده قلیایی عمل خواهد کرد، به نحوی که اتم های سدیم با 2 اتم از سه اتم هیدروژن جایگزین شده و دی سدیم فسفات تشکیل خواهد شد. همچنین گرم کردن دی فسفات سدیم باعث می شود ماده مفید تترا سدیم پیرو فسفات تولید گردد.
در این پروسه سولفات سدیم و اسید فسفریک با توجه به نسبت مولی با یکدیگر ترکیب و مخلوط می گردد. پس از آن محلول آمونیاک یا آمونیاک مایع افزوده می شود. در این پروسه تولید PH به نحوی تنظیم خواهد شد که به میزان بالاتر از هشت خواهد رسید. مواد اولیه این ماده در دماهای مابین 15 الی 25 درجه کریستالیزاسیون خنک شده و پس از آن فیلتر میگردد که حاوی کریستال و فیلتر شده می باشد.
پس از آن کریستال تولید گردیده با کربنات سدیم در دمای مابین 180 الی 250 درجه سانتی گراد مورد واکنش قرار می گیرد و محصول دی سدیم فسفات تولید خواهد شد. مواد فیلتر شده نیز به وسیله غلیظ سازی باعث تولید سولفات آمونیوم می شود.
در ابتدا سدیم هیدروژن کربنات با اسید فسفریک ترکیب گردیده، میزان دمای واکنش مابین 80 الی 100 درجه سانتی گراد و به مدت دو ساعت به طول خواهد انجامید. محصول تولید گردیده دی سدیم فسفات بوده و به صورت کریستالی شکل خواهد بود.
از مرسوم ترین کاربردهای این ماده می توان به خاصیت خنثی کنندگی آن اشاره کرد به طوری که این ماده به صورت عاملی بافری عمل کرده و در تنظیم PH موثر می باشد.این ماده در تصفیه آب باعث تعویق در تشکیل پوسته های کلسیمی می گردد. در پزشکی دی سدیم فسفات به عنوان عاملی در جبران کمبود فسفر مورد استفاده قرار گرفته و در کاهش کلسیم بالا خون نیز موثر می باشد. از عمده کاربردهای این ماده می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
دی سدیم فسفات از کاربرد مناسبی در مواد غذایی به منظور بهبود در خواص غذا از جمله ارزش مواد غذایی و بهبود در پخت استفاده می شود. این ماده در مواد بسته بندی شده مانند پاستا و ماکارونی نیز استفاده می شود. دی سدیم فسفات در پنیر ها نیز به عنوان امولسیفایر استفاده شده و در محصولات گوشتی، شیر خشک، ژله و سس نیز استفاده می شود. در غذاهای دریایی و ماهی نیز به منظور حفظ رطوبت از دی سدیم فسفات استفاده می گردد.
– دی سدیم فسفات در حفظ رطوبت فرآورده های گوشتی موثر بوده به نحوی که می تواند موجب حفظ رطوبت گوشت و موادی همچون بیکن شود.
– این ماده عاملی در پف کردن محصولات نانوایی و کیک نیز بوده و در بهبود خواص آن موثر می باشد.
– دی سدیم فسفات نوعی امولسیفایر نیز می باشد و باعث گردیده تا روغن و آب به خوبی با یکدیگر مخلوط شده و در موادی مانند پنیر باعث می شود بافت آن به خوبی حفظ گردد.
– از عمده ویژگی های دیگر این ماده می توان به قابلیت ضخیم کنندگی آن و تاثیر در بهبود بافت مواد غذایی مانند پوره سیب زمینی اشاره کرد.
از راه های جلوگیری از استفاده از این ماده می توان به خوردن مواد غذایی بسته بندی شده و آماده اشاره کرد. نام دی سدیم فسفات در اغلب مواد غذایی درج خواهد شد. در محصولات گوشتی به منظور جلوگیری از فاسد شدن استفاده خواهد و نام آن بر روی این محصولات درج نمی گردد. از عمده مواد غذایی که حاوی این ماده می باشد می توان به پاستا، ماکارونی، فراورده های گوشتی، پنیر، تن ماهی و فست فود اشاره کرد.
مایعات تولید شده نیاز به کنترل دقیق در PH را دارد تا در وضعیت و شرایط مناسبی قرار گیرد. به عنوان نمونه، شیر خامه ای با کم نمودن PH شیر با استفاده از اسید می تواند در سرعت تبدیل آن به پنیر قرمز رنگ تاثیر گذار باشد. کنترل PH از اهمیت بالایی برخوردار است به نحوی که در غذاهایی که PH آن از 4.6 پایین تر بوده مانع رشد میکروب هایی مانند کلستریدیوم بوتولینوم می گردد.
از دیگر موارد استفاده از این ماده می توان به کاربرد در تولید پنیر اشاره کرد، به نحوی که تولید پنیر بدون دی سدیم فسفات دشوار خواهد بود. این ماده به عنوان یک امولسیون کننده عمل کرده که موجب می شود چربی و آب در فرایند تولید پنیر جدا نگردد. این ویژگی موجب خواهد شد تا پنیری غنی و خامه ای تولید شود.
همچنین این ماده در شیر تبخیر گردیده موجب خواهد شد تا کره چربی در قوطی جدا شده و باعث جلوگیری از تشکیل ژل شود.دی سدیم فسفات به عنوان نوعی عامل در فراوری کرم های سنگین در مواردی که مواد معدنی طبیعی شیر متصل است استفاده می گردد. همچنین این ماده از عدم کنترل کرم های سنگین و پوشاندن تجهیزات در زمان پردازش محافظت خواهد کرد.
از عمده موادی که عاملی در نگه دارنده و حفظ و سلامت گوشت استفاده می شود می توان به نمک اشاره کرد. با پیشرفت صنعت، از مواد جایگزینی همانند دی سدیم فسفات استفاده گردید که به عنوان عاملی در نگهداری مواد غذایی استفاده می شود.
فواید استفاده از دی سدیم فسفات بر گوشت به منظور نگهداری معطوف نمی شود. دی سدیم فسفات همچنین موجب لطافت بیشتر گوشت گردیده و آن را آبدار می کند. این ماده تنهای یکی از فسفات های استفاده گردیده در غذاهای بسته بندی می باشد، سایر فسفات ها نیز به عنوان عامل نگهدارنده و افزودنی در مواد غذایی استفاده می گردد.
غذاهای دریای و ماهی محتوی دی سدیم فسفات بوده و در مرطوب نگه داشتن آن کمک خواهد کرد و در صورتی که از این ماده استفاده نگردد در حین انبارش و فرآوری آب خود را از دست می دهد. دی سدیم فسفات در حفظ و ماندگاری سوسیس، گوشت، نوشیدنی و پنیر نیز موثر بوده و در سایر مواد غذایی همچون نان، عاملی در نرمی بستنی و ژله موثر است.
وجود دی سدیم فسفات از لختگی و انعقاد در زمان تهیه شیر جلوگیری کرده و در طیف وسیعی از غذاها از جمله غلات صبحانه، کره،شکلات، چای، قهوه و کره محتوی این ماده است. دی سدیم فسفات در مکمل های غذایی به منظور افزایش عملکرد در زمان ورزش کاربرد دارد. مصرف دی فسفات سدیم می تواند باعث کاهش در تولید اسید لاکتیک در ماهیچه و در نهایت موجب افزایش قدرت خروجی و جذب انرژی گردد.
از فسفات ها در مواد آرایشی و بهداشتی نیز استفاده می شود. مدل تری آن در اغلب موارد به عنوان عامل بافری و نوع دی آن به منظور جلوگیری از خوردگی استفاده می گردد. از این ماده همچنین در اکثر محصولات مراقبت پوست نیز استفاده می شود.
با توجه به نگرانی هایی که در استفاده از این ماده در محصولات مراقبت پوست وجود دارد از جمله آسیب عضلانی و مسمومیت های پوستی، مناسب است از این ماده در دوز مناسب و غلظت مجاز استفاده گردد. استفاده از این ماده توسط سازمان EWG تایید شده است.
عمده خاصیت این ماده قابلیت بافری آن در تا این ماده خطری برای پوست ایجاد نکند. دی سدیم فسفات با توجه به داشتن خواص بازدارندگی، عامل کیلیت و ماده معطر مورد استفاده قرار می گیرد. از فسفات ها در محصولات آرایشی و مراقبت شخصی مانند ادکلن، پاک کننده، دهانشویه، نرم کننده، شامپو، رنگ مو و مراقبت پوست استفاده می شود.
دی سدیم فسفات به طور کلی در اغلب مواد آرایشی و بهداشتی موجود می باشد. دی سدیم فسفات در خمیر دندان ها به منظور گرفتن سختی آب کاربرد دارد. در دهان شویه، این ماده به عنوان عاملی بافری عمل نموده و در حفظ PH و اسیدیته محصول موثر می باشد.
از عمده کاربردهای دیگر این ماده می توان به استفاده از آن در تصفیه آب و خاموش کردن آتش اشاره نمود. در تولید برخی از سرامیک های لعاب شیشه، لعاب کاری، دباغی چرم، نساجی، شوینده و بافر سازی نیز استفاده می گردد. همچنین از این ماده در تولید لاستیک و چاپ عکس نیز کاربرد دارد. از این ماده در تنظیم غلظت سرم کلسیم در مواد دارویی، بافری در تعادل اسید و باز، افزایش ترشح کلیوی، دارو ضد کرم و دفع انگل استفاده می گردد.
از دیگر کاربردهای آن می توان به استفاده در مواد شوینده، خمیر دندان و سختی گیر آب می باشد. دی سدیم فسفات در سایر صنایع همچون سرامیک لعاب شیشه، لعاب کاری، دباغی، نساجی، شوینده، تصفیه آب بویلر و بافر نیز کاربرد دارد.
دی سدیم فسفات طی مطالبی اعلام شد که برای سلامتی انسان مضر است. این در حالی می باشد که شورای بین المللی مواد غذایی و سازمان غذا و دارو آمریکا استفاده از این ماده را در میزان مناسب تایید کرده است. فسفات ماده ای بوده که به طور طبیعی در دسترس و در غذاهایی از جمله ماهی، تخم مرغ، گوشت و لبنیات سرشار از این ماده می باشد.
بدن انسان نیز به این ماده نیاز داشته تا استخوان، ماهیچه و کلیه های به طرز درستی فعالیت کند. افزودنی های غذایی که حاوی این ماده می باشد می بایست به اندازه استفاده گردد تا میزان آن در بدن در دامنه مناسبی قرار گیرد.
شایان ذکر می باشد که بدن انسان فسفر طبیعی را تا میزان معادل 60 درصد از غذاهایی که میخوریم به دست آورده و استفاده از افزودنی این ماده می تواند این مقدار را به بیش از 90 درصد افزایش دهد. این ماده در افرادی که مبتلا به نقرس و آسم است میتواند مضر باشد. دی سدیم فسفات می بایست از دسترس کودکان که سن کمتر از 12 هفته می باشد دور بماند.
این ماده همچنین در صورت استنشاق می تواند موجب اختلالات تنفسی و تحریک پوست و چشم گردد. دی سدیم فسفات در صورت مصرف به طور مستقیم همچنین موجب اسهال، استفراغ و واکنش های آلرژیکی می گردد.
محصولات دیگر ما: خاک دیاتومه، پلی آلومینیوم کلراید، هیدروکسید پتاسیم، تری سدیم فسفات، سیلیکاژل، قیر، سدیم تری پلی فسفات، مونو کلسیم فسفات، Bitumen، اسید سیتریک ، مولکولارسیو، اکتیو آلومینا، زغال فعال، پتاسیم کربنات ، اگزالیک اسید، خاک تونسیل ، اکسید تیتانیوم، اسید استئاریک، گوارگام ، سدیم هگزا متا فسفات ، اسید بوریک ، زانتان گام ، دی فسفات سدیم ، مونو سدیم فسفات ، سی ام سی ، پتاسیم سولفات ، اسید فسفریک ، بوراکس ، کات کبود ، مونو آمونیوم فسفات ، اوره ، گوگرد ، کائولین , کربنات سدیم، سیلیکاژل